پنجشنبه، ۲۶ مهر ماه ۱۴۰۳، به مناسبت روز جهانی ناشنوایان رویداد نجوای سکوت به همت دفتر دانشکده پیراپزشکی سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در دانشکده پزشکی برگزار شد. این نشست به موضوعاتی نظیر روش‌های درمان، گفتاردرمانی، فرایند ورود بیماران به جامعه و… مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این جلسه مسعود فیروزی، مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی، با اشاره به اینکه در حال حاضر تقریبا هیچ کودک ناشنوا و یا کم‌شنوایی در استان یافت نمی‌شود که اقدامات تخصصی برای درمان وی انجام نشده باشد، اظهار کرد: این اقدامات موجب می‌شود که این دسته از کودکان به راحتی قادر به برقراری ارتباط از طریق کلام باشند. باید توجه داشت که در درمان مبتلایان به ناشنوایی و کم‌شنوایی سه ضلع دارای اهمیت است که یکی به تلاش خود فرد مبتلا و خانواده وی مربوط می‌شود. در واقع این خانواده‌ها هستند که با این چالش روبه‌رو شده و آن را برنتابیده‌اند.
وی ادامه داد: دومین ضلع دانش گفتاردرمانی و همه تخصص‌های مورد نیاز برای درمان این عارضه است. نهایتا سومین مورد هم تکنولوژی مورد نیاز است که خوشبختانه کشور ما چه در زمینه کاشت حلزون و چه دیگر روش‌های درمانی جزو کشورهای پیشتاز در جهان به حساب می‌آید.
فیروزی با بیان اینکه سازمان بهزیستی کشورمان نیز برای بهبود این بیماران نقشی اساسی ایفا کرده و از هر گونه سرمایه‌گذاری برای این منظور کوتاهی نکرده است، گفت: در حال حاضر ۶ مرکز روزانه توان‌بخشی به معلولان کم‌شنوا و ناشنوا در استان فعال است که سه مرکز از این تعداد در مشهد و سایر آن در شهرهای سبزوار، نیشابور و کاشمر مستقر است.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی اضافه کرد: باید توجه داشت که در حال حاضر غربالگری شنوایی اجباری نیست ولی در استان ما این روش با ضریب نفوذ بیش از ۹۸ درصد برای همه نوزادان تا پیش از یک‌هفتگی‌شان، آن هم در همان محل تولد در حال اجراست. نتیجه این اقدامات موجب شده تا پیش از رسیدن به سن ورود به مدرسه، کودکی که دچار این عارضه است، آمادگی لازم برای ورود به مدارس عادی را پیدا کند.
وی با بیان اینکه فرایند توان‌بخشی به کم‌شنوایان و ناشنوایان مبتنی بر جامعه‌پذیری و تلفیق اجتماعی است، گفت: این رویکرد به این معناست که افراد دارای معلولیت بتوانند در جامعه ذوب شوند و مانند دیگران در یک جامعه زندگی کنند.
فیروزی تاکید کرد: در واقع افراد دارای معلولیت نباید در مسیر تلفیق اجتماعی‌شان با هیچ محدودیتی روبه‌رو شوند و لازم است از همه فرصت‌های برابر برخوردار باشند.
ایران، نخست‌رتبه‌دار درمان ناشنوایی و کم‌شنوایی در منطقه
در ادامه این نشست دکتر محسن رجعتی حقی، متخصص و مدیرگروه بخش گوش و حلق و بینی و جراح مرکز کاشت حلزون خراسان، با اشاره به اینکه ایران رتبه نخست درمان عارضه ناشنوایی و کم‌شنوایی را در سطح منطقه در اختیار دارد، بیان کرد: باید توجه داشت که استفاده از سمعک و یا کاشت حلزون، هر ۲ ابزارهای تقویت شنوایی است و کسی که دچار چنین عارضه‌ای می شود، تنها مبتلا به یک نقص نیست بلکه این موضوع توانایی‌های ارتباطی وی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی اضافه کرد: همه کسانی که دچار این عارضه هستند، نیازمند کمک خواهند بود. از همین رو از گذشته‌های دور بود که سمعک اختراع و روزبه‌روز با پیشرفت تکنولوژی اندازه آن کوچک و کوچک‌تر شد. با این حال برای برخی بیماران استفاده از سمعک نمی‌توانست کارایی داشته باشد؛ از همین رو دانشمندان به این نتیجه رسیدند که شاید بهتر باشد پیام‌های شنوایی را داخل حلزون گوش ببرند. آزمایشی که در دهه ۶۰ میلادی انجام گرفت.
رجعتی حقی تصریح کرد: کاشت حلزون مانند استفاده از سمعک است ولی قدرت بیشتری دارد. البته این قدرت بیشتر به این معناست که در فرایند کاشت حلزون تحریک صوتی به تحریک الکتریکی تغییر می‌کند.
متخصص و مدیرگروه بخش گوش و حلق و بینی و جراح مرکز کاشت حلزون خراسان با بیان اینکه غربالگری شنوایی در کودکان باید در همان ماه نخست تولدشان انجام گیرد، خاطرنشان کرد: به طور کلی سن تشخیص این موضوع برای کاشت حلزون پیش از یک‌سالگی است. فرایند کاشت حلزون نیز اینگونه است که بخشی از آن با ایجاد یک برش در پشت گوش، داخل بدن قرار داده می‌شود. به طور کلی ۹۰ درصد از این جراحی به وسیله میکروسکوپ انجام می‌شود و از این جهت یک مداخله دقیق به‌حساب می‌آید.
۸۰ درصد از فرایند درمان در کاشت حلزون بر عهده متخصصان گفتاردرمانی است
در ادامه دکتر محمدمهدی قاسمی، متخصص گوش و حلق و بینی و رئیس مرکز کاشت حلزون خراسان نیز با اشاره به انجام نخستین عملکرد کاشت حلزون در مشهد در سال ۹۶ بیان کرد: مشهد نخستین شهری بود که پس از تهران موفق به انجام این عمل جراحی شد. در حال حاضر ۲۲۹۵ عمل کاشت حلزون در این شهر انجام شده و به طور میانگین هر هفته چهار عمل از این دست در بیمارستان‌های مشهد انجام می‌گیرد.
وی افزود: ایران در عمل کاشت حلزون جزو ۱۰ کشور نخست جهان بوده و چهارمین یا پنجمین کشوری هستیم که این عمل را روی نوزادان انجام می‌دهیم.
قاسمی با بیان اینکه ۸۰ درصد به بار نشستن فرایند کاشت حلزون بر دوش متخصصان گفتاردرمانی است، گفت: نخستین موردی که موجب می‌شود کودکان در بدو تولد دچار عراضه کم‌شنوایی یا ناشنوایی باشند، ژنتیک است. موارد خیلی نادری هم هست که در آن عصب شنوایی رشد نکرده است. به طور کلی از هر هزار کودک ۲ نفر ناشنوای کامل هستند و بیشترین معلولیت در جامعه نیز همین ناشنوایی و کم‌شنوایی است و نسبت آن در مقایسه با دیگر بیماری‌های مادرزادی بیشتر است.
کلید موفقیت در درمان عارضه ناشنوایی تشخیص زودهنگام است
در ادامه این نشست دکتر محمدرضا طالع، کارشناس شنوایی‌شناسی و مدیر مرکز کاشت حلزون خراسان هم درباره فرایند درمان ناشنوایی به ارائه یکسری توضیحات پرداخت و عنوان کرد: آزمایش‌های قبل از عمل شنوایی بستگی به سن بیمار دارد. کلید موفقیت در این موضوع تشخیص زودهنگام است. در واقع با انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌ها میزان شنوایی کودکان سنجیده می‌شود و در صورت تشکیک در ابتلای فرد به عارضه، او را برای آزمایش‌های بعدی ارجاع می‌دهند. مجموع این آزمون‌ها میزان شنوایی کودک را مشخص می‌کند. به طور کلی با یک تک‌آزمون نمی‌شود اظهار نظر قطعی درباره میزان شنوایی یک فرد داشت.
وی اضافه کرد: باید توجه داشت که آزمون‌های شنوایی شامل هیچ مداخله‌ای نمی‌شود و تنها برای برخی موارد است که داروی خواب‌آور به کودکان خورانده می‌شود. این داروها نیز چون با نظر پزشک تجویز می‌شود، خطری ندارد. این داروها اغلب خوراکی است و به ندرت از داروی تزریقی استفاده می‌شود.
طالع درباره فرایند مربوط به توان‌بخشی بیماران نیز خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که توان‌بخشی شنیداری و گفتاری کاملا به هم وابسته است. در واقع اگر کودک قرار است که گفتار را بیاموزد، پیش از آن باید بتواند بشنود. تا آن زمان حدود یک سال و نیم زمان نیاز است و اهمیت توان‌بخشی همینجاست که خود را نشان می‌دهد. باید توجه داشت که صدا شنیدن پس از عمل جراحی کاشت حلزون به تنهایی کافی نیست و فرد باید بتواند آن صدا را تحلیل کند.
دکتر حمید طیرانی نیک‌نژاد، آسیب‌شناش گفتار، زبان و بلع، دکترای تخصصی زبان‌شناسی و سرپرست واحد توان‌بخشی مرکز کاشت حلزون شنوایی خراسان به عنوان دیگر سخنران این برنامه اظهار کرد: برای درمان ناشنوایی و کم‌شنوایی نخستین مرحله تجویز سمعک است که توان‌بخشی با استفاده از آن بین سه تا ۶ ماه زمان می‌برد. اگر در این مدت سمعک پاسخگو نبود، به شرط مهیا بودن دیگر شرایط، پروتکل کاشت حلزون اجرا خواهد شد که توان‌بخشی مربوط به آن بین یک تا یک سه سال نیازمند زمان خواهد بود.
وی همچنین درباره لزوم پیاده‌سازی گفتاردرمانی عنوان کرد: کاشت حلزون بستری برای شنیدن فراهم می‌کند و عملا با آن شنوایی ایجاد می‌شود ولی مساله مهم درک گفتار است. به طور دقیق‌تر پردازش شنوایی است که اهمیت دارد و توان‌بخشی این اصوات را برای کودکان مفهوم خواهد کرد. در این مرحله نقش خانواده‌ها خیلی ارزشمند است.
راه‌اندازی دانشکده مستقل توان‌بخشی در مشهد طی ۶ تا هشت ماه آینده
در بخش دیگری از این نشست نیز دکتر داوود سبحانی راد، رئیس دانشکده علوم توان‌بخشی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با بیان اینکه شرق کشور در زمینه علوم توان‌بخشی پیشرفت کمتری نسبت به دیگر نقاط کشور داشته، اظهار کرد: در همین راستا و برای برطرف کردن این ضعف، دنبال ایجاد دانشکده توان‌بخشی در مشهد هستیم. البته بسیاری از رشته‌های مرتبط با توان‌بخشی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد تدریس می‌شود ولی ایجاد یک دانشکده مستقل به پیشرفت این دانش در این منطقه از کشور کمک خواهد کرد.
وی اضافه کرد: پیش‌بینی می‌شود طی ۶ تا هشت ماه آینده، این دانشکده به عنوان چهاردهمین دانشکده توان‌بخشی در سطح کشور راه‌اندازی شود.